الرافد فی علم الأصول‌ (کتاب)

---

«الرافد فی علم الاصول»، تالیف سید منیر سید عدنان القطیفی، به زبان عربی و شامل مجموعه مباحث و دروسی است که مؤلف، در محضر حضرت آیت الله سید علی سیستانی ، در دوره سوم از تدریس بحث اصول، فراگرفته و آنها را در یک جلد به رشته تحریر درآورده است.

۱ - ساختار کتاب

---

تمام مطالب کتاب، در قالب یازده مبحث و سه عنوان کلی مختلف بیان شده است.

۲ - گزارش محتوا

---

مباحث مطرح شده در کتاب، عبارتند از:

۲.۱ - جایگاه علم اصول در مکتب امامیه

ارزش و جایگاه علم اصول در مکتب امامیه : در این بخش، ادعای برخی از بزرگان، مبنی بر مستقل نبودن علم اصول، پایه گذاری آن توسط اهل سنت و بی نیازی از آن، نقل و نقد شده است.

۲.۲ - ادوار فکر اصولی

ادوار فکر اصولی: در این بخش، سه دوره و مرحله برای علم اصول ذکر شده است؛ یکی دوره برخورد آغازین علمای شیعه با سایر مکاتب فقهی و با علمای شیعه‌ای که متاثر از آن مکاتب بوده‌اند و دیگری دوره برخورد دو مکتب اصولی و اخباری شیعه با یک دیگر و سومی دوره فعلی‌ای که در آن زندگی می‌کنیم.

۲.۳ - منهج علم اصول

منهج علم اصول: در این بخش، دو روش برای تصنیف علم اصول و باب بندی و ترتیب آن ذکر شده است؛ یکی روش تقلیدی و دیگری روش ابتکاری مؤلف.

۲.۴ - ارتباط بین فکر اصولی و فلسفی

ارتباط بین فکر اصولی و فلسفی: در این بخش، تاثیرپذیری فکر اصولی از فلسفه و عوامل این تاثیرپذیری و آثار آن بررسی شده است.

۲.۵ - ارتباط علم اصول با علوم ادبی

ارتباط علم اصول با علوم ادبی: در این بخش، از شواهد ارتباط بین علوم ادبی و علم اصول و هم چنین از فارق بین اعتبار ادبی و اعتبار قانونی سخن به میان آمده است.

۲.۶ - ارتباط علم اصول با فقه

ارتباط علم اصول با فقه: در این بخش، فقه خلافی و فقه مذهبی معرفی شده و نقش علم اصول، فراهم کردن کبری به هدف وسیله قرار دادن آن برای استنباط حکم شرعی یا برای دفاع از مذهب مختار و نقض سایر مذاهب دانسته شده است.

۲.۷ - اسناد اعتباری و مجازی

اسناد اعتباری و مجازی: در این بخش، از اقسام واسطه ( واسطه در اثبات ، واسطه در ثبوت و واسطه در عروض )، ثمرات بحث و اقسام واسطه در عروض بحث شده است.

۲.۸ - موضوع علم

موضوع علم: در این بخش، نخست، مراد از علم، معنای موضوع، عوارض ذاتی و دلیل بر وجود موضوع برای هر علمی، توضیح داده شده و سپس تعریف موضوع علم (ما یبحث فیه عن عوارضه الذاتیة)، تفسیر گردیده و آن گاه پاسخ اشکالاتی که بر تعریف مزبور بنا به تفسیر اعم (تعریف، شامل همه علوم و فنون، اعم از برهانی و اعتباری و قانونی می‌شود)، وارد گردیده، بیان شده است.

۲.۹ - تمایز علوم

تمایز علوم: در این بخش، پنج نظریه در باره ملاک امتیاز علوم از یک دیگر بررسی شده است.

۲.۱۰ - موضوع علم اصول

موضوع علم اصول : در این بخش، در مورد موضوع علم اصول، چهار نظریه (آن کلی‌ای که بر موضوعات مسائلش منطبق است، به نوع انطباق کلی بر افراد خود؛ اموری که بالذات متکثر و بالعرض متحدند؛ قانونی که برای استنباط حکم شرعی ، بی آنکه قانونی دیگر به آن ضمیمه شود، فراهم گردیده؛ قانونی که در فقه، حجت شمرده می‌شود.) ، بررسی شده است.

۲.۱۱ - میزان مسئله اصولی

میزان مسئله اصولی: در این بخش، وجه امتیاز مسائل اصولی از مسائل لغوی و رجالی و فقهی بررسی شده است.

۲.۱۲ - حقیقت وضع

حقیقت وضع: در این بخش، حقیقت پیوند لفظ با معنا و منشا آن و شواهد دال بر آن و حقیقت وضع و... بیان شده است.

۲.۱۳ - استعمال لفظ در چند معنا

استعمال لفظ در چند معنا: در این بخش، ابتدا، محل نزاع توضیح داده شده و سپس شواهدی برای وقوع استعمال مزبور، ذکر گردیده است.

۲.۱۴ - مشتق

مشتق: در این بخش، از معنای مشتق ، مفهوم تلبس به مبدا، معنای حال، عقلی بودن یا لغوی بودن بحث مشتق، دخول اسم زمان در محور بحث، بیان منشاهای قول به اعم، بساطت و ترکیب و... سخن به میان آمده است.

۳ - پانویس

---